आज पूर्णे । मुस्लिमबन्धुहरूको महान चाँड रमादानको पूर्व सन्ध्यामा विराटनगर मस्जिदमा ज्यान जानेगरी गरिएको हमलाको विरुद्धमा गरिएको आन्दोलनलाई हिन्दुहरूको महान चाँड दशैंसम्मलाई जो स्थगन गरिएको थियो, हो त्यसैको निरन्तरता स्वरुप भोलिबाट अनिश्चितकालीन विराटनगर बन्द सुरुहुने वाला थियो । भोलिबाटै बन्द शुरु, भोलि नै पहाडबाट झर्दै थियो दाइ माधव विराटनगर । एक्लै कतै अप्ठेरोमा पर्ला भनेर लिनजाने विचार गरेँ । भोलि गाडी छिर्न देला नदेला बरु आजै गएर विराटनगर नै बास बस्छु र भोलि बिहानै इयरपोर्ट छिर्नुपर्ला भन्ने विचारले अघिल्लै दिन उता हानिएँ । आजको बिहान हिजो सोचेजस्तो भएन । बिहानै महेन्द्र चोकमा गाडीहरू तोडफोड भएको खबर सुनियो । इयरपोर्ट जान सम्भव नभएपछि, मोबाइलमा सम्पर्क भएको दाइलाई रिक्सा लिई म बसेको हाम्रो नानाको घरसम्म आउनु भनेँ । खिरिरि रिक्सामा दाजै  आइपुगे । इयरपोर्टबाट पिच्रासम्मको लोकल भाडा पचास, त्यो दिन एक्सप्रेस भाडा ठटायो रिक्सावालाले ठ्याक्कै चार सय । भैयाले मौकामा दह्रो चौका हानेको देखेर मैले लिएर गएको भेन मलाई हेर्दै मुसुमुसु हाासिमात्र रहृयो । मलाई भने पचासको ठाउँमा चार सय तिर्नु पर्दाको झोँकमा त्यही भेनलाई एक लात मारौँ कि जस्तो लागिरहेको थियो । के गर्नु सौताको रिसले पोइको काख मुतेजस्तो हुने । जे होस् अब आज धरान कसरी जाने भन्ने जुक्ति खोज्न थाल्यौँ । हामीसँग गाडी थियो तर बाटो थिएन । भेनको गुरू बडो बाठो, आखिर व्यवसायिक न परे । यस्तो बन्द त कति तोडे तोडे उनले । के गरोस् नतोडेर ? नेपालमा हुनेजति सबै बन्दमा उसले गाडी थन्काउने हो भने त उसको जीवनको गाडी पनि त थन्किन्छ । बालबच्चाको स्कुले झोला थन्किन्छ । भाँडाकुँडाले आगो ताप्न पाउदैन चिसै आल्मारीमा थन्किन्छ । अरु धेरै के के थन्किन्छ थन्किन्छ । त्यसैले उसले बाटो खोज्नै पर्छ । त्यो दिन पनि खोजी छाड्यो । भन्यो- अहिले दिउँसो बन्दकारी उग्र हुन्छ । भरै साँझतिर निस्केर मुलबाटो नगइ चोरबाटो लाग्नु पर्छ । हामी सबैले मान्यौँ उसको कुरा, अर्को कुनै चारा पनि त थिएन । अब हाम्रो साँझ कुर्ने काम सुरू भयो । भखरै पहाडबाट आइपुगेको मेरो पि्रय पेय पदार्थ विसुद्ध नङ्ग्रे कोदोको मात्र तीन पाने आराखासाग च्वाँचेको चोक्टाले मुख रसाउन थाल्यौँ । खाँदाखाँदै दाइ केही सम्झिएर झस्किन्दै बोले- आहा... जहाजमा पस्ने बेला जिउँदो हाल्न दिएन र मारेको, गनाइ पो सक्यो होला नि । पेरूङ्गोबाट कालो ख्यालटोपा भाले बाहिर निकाले । निकाल्दा त मारेको भाले जिउँदै रहेछ । पानी खुवाएको त मातेको मान्छेको स्टायलमा लर्खराउदै हिड्न पो थाल्यो । एकैछिनपछि त पूरा तंगि्रएर भाले त बास्छ बा लामो स्वर तानेर उसैउसै, पूरा सद्धे । छक्कै पर्यौँ सबै, दाइ झन तीन छक्क पर्नुभयो । हैन, मेरै हातले तीन फन्को मुण्टो बटारेर त्यसको ढाडमा चार पाँच कराँते ठोकेको ठहरै भाको थियो ! दाइ आश्चर्य पोख्दै थियो भाले फेरि एकपल्ट अलिक अप्ठेरोगरी पखेटा फट्फटाएर मज्जाले बास्दै हिड्यो फूलबारीतिर डुल्न । सबै भन्दै थिए- मर्छ होला बिराम भएरपछि, बरू अहिलै काटे राम्रो । के को मर्छ । यस्तो मर्यो भनेको कति बाँचेको छ कति ��"खलढुङ्गाको गोपाल राईलाई मारेर फालेको होइन ? के मरे उनी ? के को मर्नु मन्त्री भएका थिए नेपालको । पोर दुर्घट्नामा अभर परेर मात्र अचानक गए उनी । गच्छेदार नि ! लाशै बनाएर फ्याकिदिएको हैन र उसलाई ? मर्नु त हैन बाँचेर यो देशको मन्त्री नाथु त कति पल्ट भए भए । अझै पनि कालो चस्मा ढल्काएर यो डाली र उ डाली गर्दै भाषण ठोक्दै हिड्दैछ । गोपाल, गच्छेदार त प्रतिनिधि पात्र मात्र हुन्, यस्ता उदाहरण त कति छन् कति । यो भाले पनि मर्दैन । बरू अर्को पल्टको आम चुनावमा उठाउनु पर्छ । यसले चुनाव जीत्छ जित्छ । जनतामा फुक्नु पर्छ कि यो जिउँदो सहिद हो । अनि कसले भोट दिदैन । यो माननीय मात्र होइन दाउ पर्यो भने मन्त्री नै बन्छ । बरू कुन पार्टीबाट उठाउने त्यो सोचौँ न । मेरो कुरा सुनेर सबै हाँसेका थिए मज्जाले । मैले पनि त्यही आनन्दमा स्वाटै पारेँ एक गिलास ।

          गुरूजीको योजना मुताविक छ बजेतिर बाटो लागियो धरानको । उसले गाडी महेन्द्रचोकभन्दा तलतिरबाट थोरै पूर्व घुसाएर उत्तर मोडी चोर बाटो पछ्याउदै हुइकाए गान्द्राङ र गुन्द्रुङ । म अगाडीको सिटमा, नाना र दाइ पछाडिको सिटमा । गुरूसँग जम्मा चार जना थियौा यात्री । अलिकमाथि पुगेपछि पिपलको गाछीमुनि आठ दश जना मान्छे देखिए टाढैबाट । सशंकित हुँदै अघि बढ्यौँ । जसै उनीहरूलाई क्रसमात्र के गरेका थियौँ, चर्को स्वरमा कसैले पछाडिबाट सुइत्त पारेर मुखले सिठ्ठी फुकेको आवाज आयो । त्यो सुनेर गुरूजीले एकाएक यसरी गाडीको एस्कुलेटर थिचे कि गाडी जोडसँग अगाडि भाग्दा हामी हृवात्त पछाडि हुतिन्न पुग्यौँ । त्यो सुइत्त सुइत्तको आवाज उसरीनै दोहोरी रहृयो । मैले झ्यालबाट पछाडि हेरेँ, त्यो पिपलको बोट र मान्छेहरू त धेरैपछि छुटिसकेका थिए, अनि यो सिठ्ठीको आवाजचाहीँ कता बाट त ? तब पछाडि बसेको दाइ मोबाइल गोजीबाट निकाल्दै मुसुमुसु हाँसेर बोल्छ- मेरो मोबाइलको रिङटोन बजेको हौ किन तर्सेको ? उहाँको रिङटोनले जोडसाग मुखले सुइत्त सिठ्ठी फुक्दै 'ट्याक्सी' भन्दो रहेछ । गाडीको आवाजले त्यो मलो सानो स्वरको 'ट्याक्सी' चाहिँ राम्ररी नसुनिने भएकोले हामी खाली कडा आवाजले बजेको सिठ्ठी मात्र सुन्दा रहेछौँ । त्यो हाँसोउठ्दो घट्नाले, करिब तीस चालीस सेकेण्ड भए पनि सात्तो उडायो मोबाइलवाला बाहेक हाम्रो । मलाई सारै चित्त बुझेन । किन यस्तो अत्तो न पत्तोको रिङटोन राखेको होला ! दाइलाई बेस्सरी झपारेँ एकपल्ट । मनमनै गमेँ, यस्तो रिङटोनले के सिकाउँछ ? कस्तो संस्कारलाई प्रसय दिन्छ ? के हाम्रो सभ्यतामा कुनै पनि सभ्य मान्छेले ट्याक्सी बोलाउँदा वा रोक्दा के यसरी नै जोड्ले सिठ्ठी फुक्दै बोलाउँछ, रोक्छ ? पछिपछि पनि जब दाइको फोन आयो मलाई झर्को र झोँक एकैचोटि चल्ने । अनि भनें दाइलाई- ठीकैछ दाइ, यदि तपाईं ट्याक्सी बोलाउँदा यसरी नै बोलाउनु हुन्छ भने मेरो भन्नु केही छैन होइन भने चाहिँ यो टोन हटाउनुस् । त्यसपछि उनले रिङटोन फेरे तर के एकाध जना उपभोक्ताले यसलाई प्रयोग नगर्दैमा निर्मूल हुन सक्छ र ? उत्पादक जिम्मेवार बन्ने कि नबन्ने ? जसले संसारभर छरेका छन् यी र यस्ता विकृतिहरू ।

          धरान आएपछि तीन दिन कतै चल्न सकिएन । छोटो समयमा गर्नु पर्ने मेरो थुप्रै कामहरू बाँकी नै थिए । सिलिगुडी जानु थियो, जोगवनी, फर्मेसगञ्ज पुग्नु थियो । एकदिन कन्यामतिर चियाबारी घुम्न गएर पुरानो सम्झनालाई ताजा बनाउनु पनि थियो । तर तीन दिन इटहरीसम्मै भएको ठप्पले जम्मै योजना, योजनामै मात्र सीमित रहे । दोष कसलाई दिने, बन्द गर्नेलाई कि बन्द नखोल्नेलाई । यदि माग सही थियो भने र तीन चार दिनको बन्दपछि पूरा गर्नै पथ्र्यो भने, सम्बन्धित पक्षले अगाडि नै माग कर्तासँग भन्नु सक्थ्यो होला नि कि तिमीहरूको आन्दोलन यतिदिनसम्मलाई स्थगित गर हामी तिमीहरूको माग पूरा गर्नेछौँ । तर यो देशमा किन हुन्थ्यो त्यस्तो । मा��"वादीले आफ्नो मागकोलागि दश वर्ष वनवास बस्नु पर्यो । उनीहरूलाई भुसुनो बराबर पनि नठान्दाको मूल्य देशले नराम्रोसँग चुकाइसकेको छ । एक दुई लाख जनतालाई नटेरेर मै हूँ भन्ने दुस्साहसीको सातो र सत्ता दुवै उडाउन दशौं लाख जनता सडकमा ��"र्लनु पर्यो । दु-दुई पटक सरेर मात्र संविधानसभाको चुनाव सम्पन्न भएको छ देशमा । आज तैँले गर्दा संविधान बन्न नसक्ने भो भनेर एकापसमा सक्दो दोषारोपण गर्दै छन् । यसमा पनि समयमा नै बुद्धि फिर्ने छाँट देखिन्न दुवैतिरको । आन्दोलन, बन्द, हड्ताल गर्नेको त के कुरा गराइ भयो, रत्नपार्कको आकाशे पुलमुनि बस्ने एउटा पागलले, राज्यले मलाई अब सद्धे घोषित गर्नु पर्यो भन्ने माग राख्दै बन्द आयोजना गर्यो भने पनि बन्द पूर्ण सफल हुन्छ । किनकि हामी अब  टाएरफोबिया, तोड्फोडफोबिया, हुलदङ्गाफोबिया जस्ता फोबियाहरूबाट पूर्ण ग्रस्त भइसकेका छौा । यो बाट मुक्त हुने एउटै उपाय हो, राज्य विधिको शासनबाट चल्नु । विधिको शासनको मुख्य आधार हो संविधान । संविधान बनाउने संविधानसभाले हो । संविधानसभा भनेको हामीले चुनेर पठाएका सभासदहरू हुन् । भने अब संविधान बन्नमा समस्या आउँछ भने अबको आन्दोलन, बन्द र हड्ताल सभासदहरूले गर्नु पर्छ । उनीहरूको प्रमुख दायित्व संविधान बनाउनु हो न कि सरकारमा बसेकाहरूको अरौटे भरौटे हुनु । न त प्रतिपक्ष हूँ भन्नेहरूको लहैलहैमा लाग्नु नै हो । तसर्थ संविधान बनाउन पक्ष प्रतिपक्षहरूको खेलले रोक्छ भने त्योबाट माथि उठ्नु पर्छ सभासदहरू । यसको नेतृत्व गर्नु पर्दछ संविधानसभाको सभामुखले र राष्ट्रपति यदि साँच्चिकै राष्ट्रपति हुन् भने यो संविधान बन्नु पर्छ भन्ने आन्दोलनको अग्र पंतिमा नेपालको झण्डा समाएर हिड्नु पर्छ सडकमा ।